Astigmat, kornea veya göz merceği kavisinin normal şekilde olmamasının bulanık görmeye yol açtığı, yaygın bir göz kusurudur. Işık göze girdiği zaman anormal kavislenmeye bağlı olarak retinada doğru şekilde odaklanamaz ve net olmayan bir görüntü oluşur. Çocukları veya yetişkinleri etkileyebilir. Genellikle doğuştan mevcuttur ancak bir göz ameliyatından veya göz yaralanmasından sonra da gelişebilir. Kırma kusurları olarak bilinen bir grup görme sorunlarından biridir. Kırma kusurları, kornea veya göz merceği yüzeyinin pürüzsüz olmaması veya kavisinde anormallik olması durumlarında meydana gelir. Diğer kırılma kusurları miyop, hipermetrop ve yaşlanma ile ortaya çıkan presbiyopiyi içerir. Tedavide gözlük, kontakt lens kullanımı veya lazer ameliyatı tercih edilebilir.
Astigmat nedir?
Astigmat, kornea adı verilen göz yüzeyinin ya da göz içinde bulunan göz merceğinin (lens) düzensiz kavislenmesine bağlı ortaya çıkan bir göz kusurudur. Kornea ya da lenste anormal kavislenme, ışığın retinada tam olarak odaklanamaması ve net olmayan bir görüntü vermesi ile sonuçlanır. Normal bir kornea ya da lens, top gibi orantılı bir yüzey eğriliğine sahiptir. Astigmatta ise bu yapıların yüzeyinde bir yumurtada olduğu gibi orantısız bir kavis bulunur.
Astigmat neden olur?
Gözde gelen ışık ışınlarını kırarak retinada odaklayan ve görüntü elde edilmesini sağlayan kornea ve lens adı verilen iki eğimli yüzey bulunur. Kornea, gözlerin ön yüzeyini kaplayan şeffaf tabakadır. Lens ise gözün içinde bulunan, dışarıdan görünmeyen, incelip kalınlaşarak yakın ya da uzaktaki nesnelere odaklanmayı sağlayan şeffaf bir yapıdır. Göz kusuru olmayan bir gözde, lens ve kornea pürüzsüz bir top yüzeyi gibi eşit çapa sahip, yuvarlak bir eğriliğe sahiptir. Doğru eğriliği olan bir kornea ve lens (göz merceği), gözün arkasındaki retinada doğrudan ve keskin bir şekilde odaklanmış bir görüntü oluşturmak için gelen ışık ışınlarını kırar. Kornea veya lens çapları eşit olmayan, yumurta şeklinde kusurlu bir eğriliğe sahipse, ışık ışınları düzgün şekilde kırılmaz ve bulanık bir görüntü elde edilir. Kornea veya lensin bu şekilde bir tarafında diğerinden daha fazla eğriliğe sahip olmasına astigmat denir.
Korneada uygun olmayan kıvrımlar varsa kornea astigmatı, lenste uygunsuz kıvrımlar varsa lentiküler astigmatından söz edilir. Her iki tür astigmat bulanık görmeye neden olabilir. Bulanık görme, yatay, dikey veya çapraz gibi bir yönde daha fazla oluşabilir.
Astigmat doğumdan itibaren mevcut olabilir veya gözlerde yaralanma, hastalık veya ameliyattan sonra gelişebilir. Zayıf ışıkta okuma, televizyona çok yakın oturma veya şaşılık gibi faktörler astigmatın ilerlemesine neden olmaz. Erken doğmuş, prematüre bebeklerde, diğerlerine kıyasla astigmat daha sıktır. Keratokonus adı verilen ve korneanın azar azar incelerek kubbeleşme yarattığı dejeneratif göz hastalığı astigmatın diğer bir nedenidir.
Astigmat belirtileri nelerdir?
Astigmatta yaygın görülen belirtiler şunları içerir:
Tüm mesafelerde bulanık veya bozuk görme
Baş ağrısı
Gözlerde aşırı kayma
Gözün uzun süre odaklanmasını gerektiren aktivitelerde göz yorgunluğu (Çıktı veya ekran üzerinden uzun süre okuma yapma gibi)
Geceleri sürüş zorluğu
Ciddi vakalarda çift görme
Bu belirtilere sahip olan kşilerin mutlaka bir göz testi yaptırmasında fayda vardır.
Astigmat tipleri nelerdir?
Astigmat gözde etkilenen yapıya göre iki gruba ayrılır. Kornea yüzeyindeki anormal kavislenme nedeniyle oluşursa korneal astigmat, göz merceğindeki problem nedeniyle oluşursa lentiküler astigmat olarak isimlendirilir. Lentiküler astigmatı olan hastaların çoğunda kornea şekli normaldir.
Astigmat, eşlik eden diğer kırılma hatalarına göre de kategorize edilebilir. span→ Miyopik astigmat, astigmat ve uzağı net görememe sorunu olan miyopinin birlikte görüldüğü göz kusurudur. Görüntü retinanın önünde odaklandığında meydana gelir. Hipermetrop astigmat ise yakının net görülemediği hipermetropi göz kusurunun astigmat ile birlikte görülmesiyle ortaya çıkar. Görüntü retinanın arkasında odaklandığında görülür.
Astigmat Testi
Astigmat ile dünyaya gelen pek çok çocukta, bu durum sıklıkla görme testi yapılana fark edilmez. Çocukta tanısı konmamış astigmat ya da başka bir kırma kusuru varsa okuma düzeyi ve derslere konsantrasyonu etkilenebilir. Bu sebeple göz kusurlarının erken dönemde teşhis ve tedavisi için düzenli göz testleri önemlidir.
Bir optometrist, astigmatizmayı kapsamlı bir göz muayenesi ile teşhis edebilir. Astigmat testi, gözlerin ışığa nasıl odaklandığını ölçmek ve görüşü iyileştirmek için gereken optik lenslerin numarasını belirlemek için yapılır. Gözleri incelemek ve göz kusurunu tespit etmek için aşağıdaki testler ve araçlar kullanabilir:
Görme keskinliği testi: Astigmatı tanımlamaya yardımcı olabilecek rutin bir görme testidir. Görme keskinliği testinde kişinin belli bir mesafeden (20 fit) bir tabloda bulunan harfleri ve şekilleri okuması istenir. Harfler ya da şekiller tablodaki her satırda aşamalı olarak küçülür. Teste göre normal bir göz 20/20 görme keskinliğine sahiptir. Paydadaki değer arttıkça görme keskinliği azalır.
Keratometri / Topografi: Keratometri korneanın eğriliğini ölçmede kullanılan birincil araçtır. Korneaya bir ışık çemberi odaklayarak ve yansımasını ölçerek kornea yüzeyinin o alanındaki tam eğriliği belirlemek mümkündür. Bu ölçüm özellikle kontakt lenslere uygunluğun belirlenmesinde kritik öneme sahiptir. Kornea topografisi, korneanın kontur haritasını oluşturur ve kornea şekliyle ilgili daha detaylı bilgi sunar.
Phoropter: Göz doktoru, phoropter denilen bir alet kullanarak gözün önüne bir dizi lens yerleştirir ve gözlerin ışığa nasıl odaklandığını ölçer. Ölçüm retinoskop adı verilen ışıklı bir el aleti veya gözün yaklaşık odaklanma gücünü değerlendiren otomatik bir alet kullanılarak gerçekleştirilir. Kişinin tepkilerine dayanarak, en net görüşü sağlayan lensler belirlenir.
Astigmat tedavisi nasıl yapılır?
Hafif olgularda tedaviye gereksinim olmayabilir. Astigmat daha şiddetli ise tedavide gözlük, kontakt lens ve bazen lazer ameliyatı önerilir.
Gözlük: Astigmat olan bireylere görüşü düzeltmek için öncelikle gözlük verilir. Tedavide kullanılan gözlük, özel bir silindirik lens içerir. Bu, merceğin belirli bölümlerinde ek güç sağlar. Genel olarak, her mesafeden net görüş sağlamak için tek görüşlü bir lens önerilir. Bununla birlikte, 40 yaş üstü presbiyopiye sahip olan hastalar için çift odaklı veya kademeli ilave lens gerekebilir.
Kontakt lens: Bazı bireyler gözlükten ziyade kontakt lenslerle daha iyi bir görüş elde eder. Kontakt lensler daha net bir görüş ve daha geniş bir görüş alanı sağlayabilir. Ancak doğrudan gözlere temas etmeleri nedeniyle göz sağlığını korumak için düzenli temizlik ve bakım gerektirir. Standart yumuşak kontakt lensler astigmatın düzeltilmesinde etkili olmayabilir. Özel yumuşak torik kontakt lensler ise birçok astigmat türünü düzeltebilir. Sert gaz geçirgen kontakt lensler korneada iken normal şekillerini korudukları için, korneanın düzensiz şeklini telafi edebilir ve astigmat olan insanlar için görüşü iyileştirebilir.
Ortokeratoloji: Ortokeratoloji (ortho-k), korneayı yeniden şekillendirmek için bir dizi sert kontakt lens kullanımını içerir. Hasta, çoğunlukla geceleri olmak üzere her gün belirli bir süre boyunca bu kontakt lensleri takar. Orta derecede astigmatı olan kişiler, bu tedavi ile günlük aktivitelerin çoğunda, geçici sürelerle lenssiz bir şekilde net görüş elde edebilir. Ortokeratoloji vizyonu kalıcı olarak iyileştirmez. Hastalar bu sert lensleri takmayı bırakırlarsa, görüşleri eski durumuna geri dönebilir.
Lazer ameliyatı: Astigmat, korneanın LASIK (lazer in situ keratomileusis) veya PRK (photorefraktif keratektomi) adı verilen yöntemler kullanılarak yeniden şekillendirilmesi ile de düzeltilebilir. Her iki yöntem de korneanın katmanlarından doku uzaklaştırılması yoluyla göz kusurunun tedavi edilmesini sağlar. PRK, korneanın ince olduğu ve bu nedenle LASIK uygulanamayan hastalarda tercih edilen daha karmaşık bir yöntemdir.
Yakındaki ya da uzaktaki nesnelere bakarken bulanık görme problemi yaşıyorsanız erken tanı ve tedavi desteği için vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız.
